Hadis No : 4700
Ravi: İbnu’z-Zübeyr
Tanım: Anlattığına göre, Ehl-i Küfe, kendisine yazarak dede hakkında sormuşlardı. O da şu cevabı vermişti: “Hakkında Resulullah (sav)’ın, “Ben bu ümmet içerisinde birini kendime halil seçseydim, onu seçerdim” dediği kimse, yani Ebu Bekr, dedeyi (miras meselesinde) baba yerine koymuştu.”
Kaynak: Buhari, Fezailu’l-Ashab 5
Hadis No : 4701
Ravi: İmran İbnu Husayn
Tanım: Resulullah (sav)’a bir adam gelerek: “Oğlumun oğlu vefat etti. Ondan miras hakkım nedir?” diye sordu. Aleyhissalatu vesselam: “Sana altıda biri var!” buyurdu. Adam dönüp gidince geri çağırdı ve: “Sana diğer bir altıda bir daha var!” buyurdu. Adam dönüp gidince tekrar çağırdı ve: “Diğer altıda bir, (hak değil) fazladan bir ikramdır!” buyurdu. [Ebu Davud der ki: “Katade şunu söyledi: “(Sahabe, Resulullah (sav)’ın bu kimseyi, başka) hangi varisler olduğu halde varis kıldığını bilmiyor.” Katade devamla der ki: “Dedenin tevarüs ettiği en az miktar, altıda birdir.”]
Kaynak: Ebu Davud, Feraiz 6, (2896); Tirmizi, Feraiz 9, (2100)
Hadis No : 4702
Ravi: Muaviye
Tanım: Anlattığına göre, kendisine dedenin miras payından soran Zeyd İbnu Sabite şöyle yazmıştır: “Bana yazarak dededen soruyorsun. Doğruyu Allah bilir. Bu mesele, ancak umeranın -yani halifelerin- hükmedeceği meselelerden biridir. Ben sizden önce iki halifeyi gördüm. Onlar ölenin tek bir kardeşi ile verasete iştirak eden dedeye malın yarısını veriyorlardı, iki ve daha fazla kardeş olması halinde üçte bir veriyorlardı. Erkek kardeşler çok da olsa dedenin payı üçte birden aşağı düşmezdi.”
Kaynak: Muvatta, Feraiz 1, (2, 610)
Hadis No : 4703
Ravi: Büreyde
Tanım: Resulullah (sav), büyükanneye, önünde, (ölenin) anne(si) olmadığı takdirde, altıda bir pay koydu.
Kaynak: Ebu Davud, Feraiz 5, (2896)
Hadis No : 4704
Ravi: Esved İbnu’l-Yezid
Tanım: Bize (Yemen’e), Muaz (ra), muallim ve emir olarak geldi. Ona, bir kızla bir kızkardeş bırakarak ölen kimse(nin veraset durumu) hakkında sorduk. O, kız için yarım, kızkardeşi için de yarıma hükmetti. O sırada Aleyhissalatu vesselam sağdı.
Kaynak: Buhari, Feraiz 6, 12; Ebu Davud, Feraiz 4, (2893)
Hadis No : 4705
Ravi: Hüzeyl İbnu Şurahbil
Tanım: Ebu Musa (ra)’ya “Ölenin bir kızıyla kızkardeşinin oğlu ve [ana-baba bir] kızkardeşinin miras payından soruldu. Dedi ki: “Kız için yarı, [anne baba bir] kızkardeş için de yarı. [İbni Mes’ud’a gidin, ondan da sorun. O da benim söylediğime muvafakat edecektir!] [Ebu Musa, fetvasında oğlan kardeşin kızına mirastan pay vermemişti.] Bunun üzerine doğru İbnu Mes’ud’a sorulmaya gidildi ve Ebu Musa’nın söylediği de kendisine haber verildi, İbnu Mes’ud (ra) dedi ki: “(Eğer ben onun fetvasına uyarsam) dalalete düşmüş olurum ve hidayetten ayrılanlara katılırım!” Sonra ilave etti: “Onlar hakkında, Resulullah (sav)’ın verdiği hükümle hükmedeceğim: “Kız için yarı, oğulun kızı için- üçte ikiyi tamamlamak üzere- altıda bir, geri kalan da kızkardeş içindir!” Ebu Musa’ya İbnu MesWun sözü haber verildi. Bunun üzerine: “Bu derin alim aranızda olduğu müddetçe (müşkillerinizi) bana sormaya gelmeyin!” dedi.
Kaynak: Buhari, Feraiz 7, 12; Ebu Davud, Feraiz 4, (2890); Tirmizi, Feraiz 4, (2094)
Hadis No : 4706
Ravi: Ali
Tanım: Sizler şu ayeti okuyorsunuz: “…Bu hisseler, onların borçları ödendikten ve vasiyetleri yerine getirildikten sonradır…” (Nisa 12). Bilesiniz ki Resulullah (sav) vasiyyetin yerine getirilmesinden önce borçlarının ödenmesine hükmetti. Anne-baba bir kız ve erkek kardeşler, baba bir, anne ayrı kız ve erkek kardeşlerden önce birbirlerine varis olurlar. Erkek, anne-baba bir erkek kardeşine, baba bir erkek kardeşinden önce varis olur.”
Kaynak: Tirmizi, Feraiz 5, (2095)
Hadis No : 4707
Ravi: Ebu Hüreyre
Tanım: Resulullah (sav), ölü olarak düşürülen bir cenin için köle veya cariye bir gurreye hükmetti. Sonra lehine bir gurreye hükmedilen kadın ölmüştü. Aleyhissalatu vesselam, kadının mirasının oğullarına ve kocasına kalacağına, diyetinin de asabesine kalacağına hükmetti.
Kaynak: Buhari, Feraiz 11, Tıbb 46, Diyat 25; Müslim, Kasame, 35, (1681); Tirmizi, Diyat 15, (1410), Feraiz
Hadis No : 4708
Ravi: Ebu Hüreyre
Tanım: Resulullah (sav), “doğan çocuk ağlar sonra ölürse, varis olur ve ona varis olunur. Ağlamazsa (ölü doğarsa), ne varis olur ne de ona varis olunur” buyurdular.
Kaynak: Ebu Davud, Feraiz 15, (2920)
Hadis No : 4709
Ravi: Mekhul
Tanım: Resulullah (sav), mülaane (ile ayrılan karı-kocanın) çocuğunun mirasını annesine kıldı, anneden sonra da annenin varislerine kıldı.
Kaynak: Ebu Davud, Feraiz 9, (2907)
Hadis No : 4710
Ravi: Vasile İbnu’l-Eska
Tanım: Resulullah (sav) buyurdular ki: “Kadın üç mirası toplar. Azadlısı(nın mirası), buluntusu(nun mirası), üzerine mülaane bulunduğu çocuğu(nun mirası).”
Kaynak: Ebu Davud, Feraiz 9, (2906); Tirmizi, Feraiz 23, (2116)
Hadis No : 4711
Ravi: Muhammed İbnu Yahya İbni Hibban
Tanım: Dedem Hibban’ın iki hanımı vardı. Biri Haşimiye, diğeri Ensariye idi. Dedem, Ensariye’yi, çocuğu meme verir halde boşadı. Kadının üzerinden bir yıl geçti, sonra dedem öldü, kadın hala hayız olmadı. Bunun üzerine: “Ben kocama varis olurum, çünkü hayız olmadım!” dedi. Dava Hz. Osman (ra)’a intikal etti. Hz. Osman kadının mirasa iştirak etmesine hükmetti. Haşimiye kadın, bu kararı sebebiyle Hz, Osman’ı levmetti. Hz. Osman: “Bu, senin amcaoğlunun işidir. Böyle hükmetmemize o işaret etti!” dedi. “Amcaoğlun” sözüyle Hz.Ali (ra)’yi kasdetmişti.
Kaynak: Muvatta, Talak 43, (2, 672)
Hadis No : 4712
Ravi: Abdurrahman İbnu Hürmüz el-A’rac
Tanım: Osman İbnu Affan (ra) İbnu Mükemmil’in hanımlarını kendisine varis kıldı, İbnu Mükemmil hasta iken hanımlarını boşamıştı.
Kaynak: Muvatta, Talak 41, (2, 572)
Hadis No : 4713
Ravi: Rebia İbnu Ebi Abdirrahman
Tanım: Abdurrahman İbnu Avf’ın hanımı, ondan kendisini boşamasını talep etti. Abdurrahman: “Adetten temizlenince bana haber ver!” dedi. Kadın haber verdi. O da talak-ı bette ile (üç talakla) -veya baki kalan tek bir talakla- boşadı. Ne var ki Abdurrahman o gün hasta idi. Hz. Osman, kadının iddeti tamamlanınca kocasının malına onu da varis kıldı.
Kaynak: Muvatta, Talak 40, (2, 571, 572)
Hadis No : 4714
Ravi: Zeyd İbnu Eşlem
Tanım: Hz. Ömer (ra), Resulullah (sav)’a kelale'(nin miras hissesin)den sormuştu. “Bu yaz nazil olan, Nisa suresinin sonundaki ayet, bu meselede sana yeterlidir” buyurdular. Hadisin ravisi der ki: “Ebu İshak’a sordum: “Kelale, ne çocuk ne de baba bırakmadan ölen kimse değil mi?” Bana: “Böyle zannettiler!” diye cevap verdi.
Kaynak: Muvatta, Feraiz 7, (2, 515); Müslim, Feraiz 9, (1617)
Hadis No : 4715
Ravi: Muhammed İbnu Ebi Bekr İbni Hazm
Tanım: Anlattığına göre babasının sıkça şöyle söylediğini işitmiştir: “Hz. Ömer (ra) pek çok defalar şöyle derdi: “Halanın haline hayret ediyorum! Kendisine varis olunur, fakat o varis olmaz.”
Kaynak: Muvatta, Feraiz 9, (2, 517)
Hadis No : 4716
Ravi: Ebu Musa
Tanım: Resulullah (sav) buyurdular ki: “Bir kavmin kızkardeşlerinin oğlu, kendilerindendir.” [Nesai’de şu ibare de gelmiştir: “Bir kavmin kızkardeşlerinin oğlu, kendi nefislerindendir.”]
Kaynak: Ebu Davud, Edeb 121, (5122); Nesai, Zekat 96, (6,106); Buhari, Feraiz 24
Hadis No : 4717
Ravi: Said İbnu’l-Müseyyeb
Tanım: Hz. Ömer (ra) diyordu ki: “Diyet akile üzerinedir. Öyle ise akile(yi teşkil edenler) diyete varis olurlar; kadın (akileden olmadığı için) kocasının diyetine varis olamaz.” Dahhak İbnu Süfyan (ra) kendisine (itiraz ederek) dedi ki: “Resulullah (sav), bana Eşyem ed-Dibai’nin hanımını kocasının diyetine varis kılmamı yazmıştı. Kadın bir başka cemaatten idi.” Bunun üzerine Hz. Ömer, önceki tatbikatından hemen vazgeçti.
Kaynak: Ebu Davud, Feraiz 18, (2927); Tirmizi, Feraiz 18, (2111)
Hadis No : 4718
Ravi: Büreyde
Tanım: Bir kadın Resulullah (sav)’a, gelip: “Ben anneme bir cariye tasadduk etmiş idim. Şimdi annem, cariyeyi bırakarak vefat etti” (deyip, hükmünü sordu). Aleyhissalatu vesselam: “Sana onun sevabı vacip olmuştur. Miras yoluyla da cariye sana geri gelmiştir!” buyurdular.
Kaynak: Müslim, Sıyam 154, (1149); Tirmizi, Zekat 31, (667); Ebu Davud, Vesaya 12, (2877), Zekat 31, (1656)
Hadis No : 4719
Ravi:
Tanım: İmam Malik’e ulaştığına göre, ensardan bir zat, ebeveynine bir bağışta bulundu. Bilahare ebeveyni vefat etti. Oğulları tekrar bu mala veraset yoluyla sahip oldu. Bu bir hurmalıktı. Oğlan, Resulullah (sav)’a bu hususta sual etti. Aleyhissalatu vesselam ona: “Şurası muhakkak ki tasadduk sevabını aldım. Şimdi o malı (Allah) sana miras olarak geri gönderdi” buyurdu.
Kaynak: Muvatta, Akdiye 54, (2,760)
Hadis No : 4720
Ravi: İbnu Abbas
Tanım: Cahiliye devrinde ölen babanın malı oğluna kalırdı. Vasiyet de valideyn için yapılırdı. Allah Teala hazretleri bundan dilediği kısmı neshedip erkeğin hissesini kadının hissesinin iki misli kıldı, ebeveynden herbiri için (eğer çocuk varsa) altıda bir, üçte bir kıldı. Kadına (çocuk varsa) dörtte bir kıldı. Zevc’e, (çocuk yoksa) yarı, (çocuk varsa) dörtte bir miras payı kıldı.
Kaynak: Buhari, Vesaya 6, Tefsir, Nisa 5, Feraiz 10
Hadis No : 4721
Ravi: Zeyd İbnu Sabit
Tanım: Oğulların çocukları, kendileriyle ölü arasında başka bir erkek çocuk olmadığı takdirde, ölenin çocuğu menzilesindedir: Oğlanların erkek çocuklan, ölenin erkek çocukları gibidir. Oğulların kız çocukları da ölenin kız çocuğu gibidirler. Oğulların çocukları, oğullar gibi miras alırlar. Oğullar kendilerinden aşağıdakilerden mirasına mani oldukları gibi, oğulların oğulları da kendilerinden aşağıdakilerin miras almasına mani olurlar. Oğulun çocuğu, oğulla birlikte miras alamaz. Ölen kimse, bir kızla, bir oğulun oğluna bıraksa, kız yarı alır, geri kalanı da oğulun oğlu alır. Zira Aleyhissalatu vesselam şöyle buyurmuştur: “Miras paylarını (Kur’an’da zikredilen) hak sahiplerine verin. Geri kalan, (baba tarafından) en yakın erkeğe aittir.”
Kaynak: Buhari, Feraiz 7
Hadis No : 4722
Ravi: Ali
Tanım: Hz. Ali (ra)’den biri anne bir erkek kardeş, diğeri koca olan iki amca çocuğu hakkında sorulmuştu. Şu cevabı verdi: “Koca için yarı, anne bir erkek kardeş için altıda bir, geri kalan da aralarında ikiye bölünür.” [Rezin tahric etmiştir. (Buhari’de muallak olarak gelmiştir: Feraiz 15)]
Kaynak: Rezin
Hadis No : 4723
Ravi: Zeynep
Tanım: Muhacir kadınlardan bir kısmı Resulullah (sav)’a evlerinin darlığından ve kendilerinin evlerden çıkarıldıklarından şikayet ettiler. Bunun üzerine Resulullah (sav), kadınların muhacir evlerine varis kılınmalarını emretti.
Kaynak: Ebu Davud, Haraç 7, (3080)
Hadis No : 4724
Ravi: Amr İbnu Şuayb (an ebihi an ceddihi)
Tanım: Resulullah (sav) buyurdular ki: “Mala kim varis olursa vela’ya da varis olur.”
Kaynak: Tirmizi, Feraiz 22, (2115)
Hadis No : 4725
Ravi: Amr İbnu Şuayb (an ebihi an ceddihi)
Tanım: Resulullah (sav) anlatıyor: “Vela, erkeklerden en büyüğe aittir. Kadınlar, velaya (iki durum dışında) varis olamazlar. Bu iki durum şudur: Bizzat azad ettikleri veya azad ettiklerinin azad ettikleri.” [Rezin tahriç etmiştir.]
Kaynak: Rezin
Hadis No : 4726
Ravi: Ebu Hüreyre
Tanım: Hz. Aişe (ra), azad etmek niyetiyle bir cariye satın almak arzu etti. Ancak, kölenin sahibi velanın kendilerine ait olmasını şart koştu. Hz. Aişe durumu Resulullah (sav)’a söyledi. Efendimiz: “Bu şart sana mani olmasın, (zira batıldır); vela, köleyi kim azad etmişse ana aittir!” buyurdu.
Kaynak: Müslim, Itk 15, (1606)
Hadis No : 4727
Ravi: Ebu Bekr İbnu Abdirrahman İbni’l-Haris İhni Hişam
Tanım: As İbnu Hişam ölmüş, geride üç oğlan bırakmışta. Bunlardan ikisi bir anadan, biri de bir başka anadandı. Aynı anadan olan iki oğlandan biri daha öldü. Bu da mal ve azadlılar bıraktı. Aynı anadan olan kardeşi mala ve azadlıların velasına varis oldu. Sonra da mal ve velaya varis olan kardeş de öldü, geriye bir oğlanla, baba bir kardeşini bıraktı. Oğlu: “Ben babamın sahip olduğu şeylere sahibim!” dedi. Kardeşi de: “Durum böyle değil. Sen sadece mala sahip olursun, azadlıların velasına sahip olamazsın! Bilmez misin, kardeşim bugün ölseydi, ben ona varis olmayacak mıydım?” dedi ve Hz. Osman (ra) nezdinde dava açtılar. O, velanın ölen kardeşe; malın da ölenin oğluna ait olduğuna hükmetti.
Kaynak: Muvatta, Itk 22, (2,784)
Hadis No : 4728
Ravi: Ebu Hüreyre
Tanım: Resulullah (sav) buyurdular ki: “Ben mü’minlere, kendi nefislerinden evlayım. Öyleyse kim üzerinde borcu olduğu halde ölür, bunu ödeyecek mal bırakmazsa, onu ödemek bana aittir. Kim de mal bırakarak ölürse bu mal varislerine aittir. -Bir rivayette- Kim bir mal bırakmışsa, buna, kim olursa olsun asabesi varis olur.”
Kaynak: Buhari, Feraiz 4, 15, 25, Kefalet 5, İstikra 11, Tefsir, Ahzab 1, Nafakat 15; Müslim, Feraiz 16, (16
Hadis No : 4729
Ravi: Mikdam
Tanım: Resulullah (sav) buyurdular ki: “Kim külfet bırakırsa yükü banadır. Kim de mal bırakırsa bu varislerinedir. Ben varisi olmayanın varisiyim. Onun yerine diyet öderim, ona varis de olurum. Dayı da varisi olmayanın varisidir, ona bedel diyet de öder. Esirine de ona (fidye ödeyerek) kurtarıverir, ona varis de olur.”
Kaynak: Ebu Davud, Feraiz 8, (2900)
Hadis No : 4730
Ravi: Aişe
Tanım: Tirmizi’de Hz. Aişe (ra)’den merfu olarak şu rivayet gelmiştir: “Dayı, sadece varisi olmayana varis olur.”
Kaynak: Tirmizi, Feraiz 12, (2106)
Hadis No : 4731
Ravi: Aişe
Tanım: Tirmizi’de Hz. Aişe (ra)’den merfu olarak, şu rivayet edilmiştir: “Resulullah (sa()’ın bir azadlısı vefat etti ve mal bıraktı. Geride ne evladı ne de bir yakını yoktu. Resulullah (sav): “Mirasını köyünden bir adama verin!” emretti.”
Kaynak: Ebu Davud, Feraiz 8, (2902); Tirmizi, Feraiz 213, (2106)
Hadis No : 4732
Ravi: Büreyde
Tanım: Bir adam Resulullah (sav)’a geldi ve: “Bende Ezd’den birisinin mirası var. Ben onu verecek bir Ezdli bulamıyorum (ne yapayım?)” dedi. Aleyhisselatu vesselam: “Git bir yıl bir Ezdli ara!” emretti. Adam bir yıl sonra tekrar geldi ve “Mirası verecek bir Ezdli bulamadım!” dedi. Aleyhissalatu vesselam: “Git bak; karşılaşacağın ilk Huzai’ye malı ver!” buyurdu. Adam geri dönünce: “Adamı bana çağırın” emretti. Adam çağırıldı. Gelince: “Huzaa’nın en yaşlısına bak, malı ona ver!” buyurdu.
Kaynak: Ebu Davud, Feraiz 8, (2903, 2904)
Hadis No : 4733
Ravi: İbnu Abbas
Tanım: Bir kişi ölmüş, geride azad ettiği bir köleden başka [varis] bırakmamıştı. Resulullah (sav): “Bu adamın geride bıraktığı bir adamı var mı?” diye sordu. “Hayır yok! Sadece azad etmiş olduğu bir kölesi var!” dediler. Resulullah (sav), mirasını azadlısına verdi.
Kaynak: Ebu Davud, Feraiz 8, (2905); Tirmizi, Feraiz 14, (2107)
Hadis No : 4734
Ravi: Ömer
Tanım: Lakit (buluntu) hürdür (ölünce) malı da beytülmale aittir. Şaibe de böyledir [hürdür]” buyurdu. [Rezin tahric etmiştir. (Hadisi Buhari muallak olarak kaydetmiştir: Feraiz 19.)]
Kaynak: Rezin
